اسطوره های ایرانی؛ برآیند دگرگونی های اجتماعی و جغرافیایی
نویسندگان
چکیده
از جمله دیدگاه های مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل دورکیم، جامعه شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطوره های ایرانی نیز درست به نظر می رسد؛ از این رو، در این جستار اسطوره های ایرانی از این منظر بررسی شده اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطوره های ایرانی ممکن است روایتی بازمانده از عصر حجر، از فلز بودن آن دو، اسطوره ای به جا مانده از دوره آهن، و باور به روییدن دو شاخه ریواس از نطفه گیومرت، اسطوره ای باقیمانده از زندگی کشاورزی اقوام هندواروپایی باشد. نظام مردسالارانه نیز اسطوره های خود را ساخته است؛ به این معنی که ایزد نرینه ای چون زروان، زاینده اورمزد و اهریمن است و این خویشکاری زنان را از آنان گرفته است؛ همچنین از آنجا که سرمای شدیدی بر سرزمین نخست آریاییان حاکم بوده است، به باور ایرانیان، برخلاف اورمزد که آتشین مزاج و مقدّس است، اهریمن برخاسته از آنجا و خود از جنس سرما است. کوچ آریایی ها و گریز آنان از سرما در وندیداد در داستان جمشید تجلّی یافته است. اسطوره تیشتر و ستیز او با دیو اپوش، دیو زندانی کننده آب ها، برآیند خشک سالی در ایران است. وضعیت ایزدان نیز ناشی از اوضاع سیاسی بوده است؛ چنان که اورمزد در هنگام تمرکز قدرت سیاسی در دوره ساسانی، تبدیل به خدای برتر مطلق می شود، درحالی که در حکومت ملوک الطّوایفی پارتی که پادشاه قدرت مطلق نیست، اورمزد چنین جایگاهی ندارد.
منابع مشابه
اسطورههای ایرانی؛ برآیند دگرگونیهای اجتماعی و جغرافیایی
از جمله دیدگاههای مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل دورکیم، جامعهشناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطورهها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطورههای ایرانی نیز درست به نظر میرسد؛ از این رو، در این جستار اسطورههای ایرانی از این منظر بررسی شدهاند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطورههای ...
متن کاملنقش زن در ادبیات کهن و اسطوره های ایرانی
در ایران باستان زن مقام ارجمندی را دارا بوده و در تمام شئون زندگی با مرد برابری می کرده است. از نظر ریشه شناختی واژۀ زن از ریشه zan به معنی زایش و زائیدن که در زبان پهلوی به صورت zan و nārīg، در زبان سغدی wa/əδو در زبان فارسی باستان wadūیا wad و در زبان اوستایی Vantav و در زبان سنسکریت به شکل Vadhu به کار رفته است. منزلت و جایگاه والای زن در همه ادوار نمودی از اقتدار بانوان همراه با القاب و عنو...
متن کاملبیدل دهلوی و اسطوره های ایرانی
قرن یازدهم هجری دوران افول اسطوره های ایرانی است. اگرچه در عصر صفوی پرچم وحدت ملی ـ که قرن ها بر زمین افتاده بود ـ برافراشته می شود، ولی از «اسطوره های ملی» به عنوان مرکز ثقل این اتحاد، اثری در میان نیست. دو شاخة ایرانی و هندیِ شعر عصر صفوی به مسأله اسطوره نگاهی مشابه دارند، با این تفاوت که در شاخة ایرانی، شاعران با میراث ادبی، فرهنگی و تاریخی ایران هم از طریق متون و هم از طریق روایات شفاهی آشنا...
متن کاملفرهنگ نام های جغرافیایی در بندهش ایرانی: بررسی ریشه شناختی و اسطوره شناختی
چکیده فرهنگ نامهای جغرافیایی در بندهش ایرانی: بررسی ریشهشناختی و اسطورهشناختی به کوشش: زهرا محجوب جغرافیا، یکی از پدیدههای بزرگ اسطورهساز است که اغلب، جایگاه آن در باورهای اساطیری، با واقعیت قابل انطباق می باشد؛ دربارهی جغرافیای اساطیری در ادبیات پهلوی و خصوصا بندهش اشاراتی شده که به ندرت مورد توجه و بررسی دقیق قرار گرفته است. با توجه به حد و حدود احتمالی جغرافیای اساطیری در ب...
منابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
ادبیات عرفانی و اسطوره شناختیناشر: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
ISSN 2008-4420
دوره 11
شماره 40 2015
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023